KONU:
1944 yılında II. Dünya Savaşı’nın son döneminde İstanbul hava saldırısına karşı her gece karartılmaktadır. Yazdığı ‘Sınıf’ adlı şiir kitabı yasaklanan ve hakkında soruşturma açılan sol görüşlü edebiyat öğretmeni Mustafa Ural (Tarık Akan) polisten kaçmaktadır. Sıkıyönetim altındaki ülkede herkes birbirinden korkmakta, devlet çeşitli paramiliter güçlerle toplum üzerinde baskı kurmaktadır. Hapse giren arkadaşlarının işkence gördüğünü öğrenen Mustafa, işkenceye maruz kalmamak için kaçarken, dönemin baskı ortamında arkadaş olarak bildiklerinin nasıl taraf değiştirdiklerine şahit olur. En yakındakilerinin ihanetine şahit olur.
YORUM (Spoiler İçermez):
Rıfat Ilgaz’ın 1974 yılında yayınlanan, aynı adlı otobiyografik ögeler içeren romanından uyarlanan “Karartma Geceleri” Yusuf Kurçenli tarafından yönetildi. Roman (ve Film) 1940’larda İkinci Dünya Savaşı sırasında dünyada ve Türkiye’deki politik ortamı çok iyi yansıtıyor. Örneğin romandan alınan şu cümle, o dönem Türkiye’deki aydınların ruh durumunu gözler önüne seriyor:
“çağ belliydi, kendisi gibi düşünenleri, batı sınırının ötesinde rahatça kurşuna dizebiliyorlardı. sınırların ötesinde kalan uygar bir dünya, şimdi aydınların boğazlandığı bir tutsaklar ülkesiydi. bu topraklar üstünde kelepçe vardı, pranga vardı, türlü işkenceler de vardı ama, henüz ölüm kampları, fırınlar, kurşuna dizilmeler yoktu. (Karartma Geceleri, sf:10)”
Filmde solcu öğretmen Mustafa rolüyle Tarık Akan “samimi” bir performans ortaya koyuyor. Karakterin ruh halini öyle içselleştirmiş ki, filmde onunla birlikte kaçıyor, saklanıyor, seviniyor ve hayal kırıklığına uğruyorsunuz. İnandığı değerler ve mücadele ile ailesinin güvenliği arasında sıkışmışlığı çok iyi yansıtıyor. Puanım: 7,3/10
BONUS:
Film gösterime girdiğinde büyük tepki topladı. Özellikle işkence sahneleri bahanesiyle sansüre uğradı. Gösterimi kısıtlandı. Bununla birlikte 1990 yapımı “Karartma Geceleri”, 9. Uluslararası İstanbul Film Festivali’nde (1991) ‘En İyi Türk filmi’ seçildi. Antalya Altın Portakal Film Şenliği’nde en iyi 2. film olurken, halk jürisi tarafından da 1. seçildi (1992). Adana Altın Koza Film Festivali’nde (1992) En İyi Film, En İyi Erkek Oyuncu dahil üç ödül aldı. Yine 1992’de Yunus Nadi En İyi Film Ödülü’nü aldı. Venedik Film Festivali’ne de giden Karartma Geceleri, İspanya Saint Sebastian Film Yarışması’nda Jüri En İyi Film Ödülü’nü kazandı (1992).
KÜNYE:
Yönetmen | Yusuf Kurçenli |
---|---|
Yapımcı | Senar Turgut |
Senarist | Rıfat Ilgaz |
Oyuncular | Tarık Akan, Nurseli İdiz, Bülent Bilgiç |
Müzik | Cem İdiz |
Görüntü Yönetmeni | Colin Mounier |
Kurgu | İsmail Kalkan |
Stüdyo | Senar Film |
Yapım Yılı | 1990 |
Tür | Drama, Politik |
Süre | 85 Dakika |
Ülke / Dil | Türkiye / Türkçe |
FRAGMAN: