Marshall McLuhan

yazan: Özgür Kurtuluş

mcluhan

Herbert Marshall McLuhan 1928’de mühendis olma amacıyla girdiği Wisconsin Üniversitesinden 1934’de mezun oldu. Aynı üniversitede İngiliz edebiyatı üzerine yüksek lisans yaptı. 1936-37 arasında Wisconsin Üniversitesi’nde, 1937-1944 yılları arasında ise St. Louis Universitesi’nde dersler verdi. Dersleri genellikle Amerikan popüler kültürünü çözümlemeye yönelikti. Cambridge Üniversitesi’nde 1939’da ikinci yüksek lisansını tamamladı. İngiliz satirist Thomas Nashe üzerine yazdığı doktora tezi ile 1944’te yine Cambridge Üniversitesi’nden doktora derecesi aldı. 1944-1946 yılları arasında Ontario Assumption Üniversitesinde dersler verdi. Akademik kariyerini 1946’dan hayatının sonuna kadar Toronto Üniversitesi’nde sürdürdü. 1963’te Toronto Üniversitesi bünyesinde kurduğu Kültür ve Teknoloji Merkezi’nin müdürlüğünü üstlendi. Bu merkezin kurulmasıyla birlikte Mc Luhan kendini elektronik teknolojinin insan toplulukları üzerindeki etkilerini incelemeye adadı. Kültür ve Teknoloji Merkezi’nde yaptığı çalışmalar Mc Luhan’ın medya kültürü konusunda ‘guru’ olarak ün kazanmasını sağladı. Mc Luhan, iletişim çalışmalarını yalnızca akademik bir alan olmaktan çıkarıp bu konuyu günlük hayatın bir parçası haline getirmeyi başardı.

Mc Luhan’ın temel inancı insan topluluklarının yaşadığı toplumsal değişimin iletişim biçimlerindeki gelişmelerden kaynaklandığı yönündedir. 1966 tarihli bir röportajda kendisine ‘medya ve medyanın kültür üzerindeki etkilerine neden ilgi duyduğu’ sorulduğunda Mc Luhan’ın yanıtı şu oldu:

“Medya çözümlemelerini son derece heyecan verici buluyorum çünkü insanları medya kadar çok etkileyen başka bir şey yok. Bu etkinin ölçütü şu soruda yatıyor: Kim medyadan etkileniyor? Günümüzde, en basit olayı bile herkesi etkileyebilecek bir hale getirecek yollar yarattık. Elektronik ortamların sonuçlarından biri de insanların bu ortama topluca dahil olmalarıdır.”


Mc Luhan tam bir aforizma ustasıydı, Heidegger gibi o da kelime oyunlarını severdi, Bu yüzden McLuhan’ın eserlerini Türkçe’ye çevirmek oldukça zordur. The Medium is the Message (Araç Mesajdır) adlı kitabı belki de bunun en güzel örneğidir. Mc Luhan’ın bu başlıkla anlatmaya çalıştığı, hiç şüphesiz iletilen mesajların iletim sistemlerinden bağımsız düşünülemeyeceğidir. Bu saptama medya determinizminde ulaşılabilecek son nokta olarak değerlendirilebilir. Eğer içeriği şekillendiren araç ise, “ne” dediğimiz söyleyeceklerimizi “nasıl” ileteceğimizi belirlemekten daha önemsiz hale gelmiş demektir. McLuhan’ın teknolojik determinizme olan inancını en iyi “araçlarımızı biz şekillendiririz ve karşılığında da onlar bizi şekillendirirler” cümlesi anlatmaktadır.

Mc Luhan’a göre Gutenberg’le başlayan matbaa devrimi, sanayi devriminin öncülüdür. Matbaanın öngörülmemiş bir sonucu, toplumun parçalanmasıdır. McLuhan’ın iddiasına göre okurlar artık okuma işini bireysel olarak gerçekleştirecekleri için diğerlerinden ayrılacaklar ve birbirlerine yabancılaşmaya başlayacaklardı. Mc Luhan bunu şu cümleyle açıklıyordu: “Matbaa denilen aygıt taşınabilir kitabı yarattı, böylece insanlar kendi özel alanlarında diğerlerinden yalıtılmış olarak okuyabilir hale geldiler.” Bununla birlikte McLuhan, eletronik medyayı dünyayı algılamanın kolektif yollarına bir tür geri dönüş olarak değerlendirmektedir. McLuhan “küresel köy” kuramını elektronik medyanın insanlığı yeniden birleştirdiği saptaması üzerine oturtmaktadır. Ne yazık ki McLuhan’ın ömrü, yazılı metni ve elektronik kitle iletişim araçlarını bünyesinde eritip birleştiren Interneti görmeye yetmemiştir, yine de o bunu bir ölçüde öngörebilmiştir

McLuhan’ın medyayla ilgili geliştirdiği önemli düşüncelerinden biri de kitle iletişim araçlarını sıcak/soğuk (hot/cool) olarak ketegorilere ayırmasıdır. Sıcak araçlar izleyici katılımının zayıf olduğu araçlardır çünkü bu araçlar enformasyonu daha eksiksiz iletirler. Öte yandan soğuk araçlar söz konusu olduğunda izleyici katılımı daha güçlüdür çünkü izleyici enformasyonun iletimindeki eksik unsurları kendi zihninde tamamlamak zorundadır.

McLuhan’dan Alıntılar:
“Küresel bir köyde yaşıyoruz ve sayımız durmadan artıyor”
“Aslında insanlar gazete okumuyorlar. Her sabah sıcak bir banyoya dalar gibi onların içine dalıyorlar.”
“Büyük olmanın en hoş yanlarından biri küçük düşünme lüksüne sahip olmaktır.”
“Yarın bizim daimi adresimizdir.”
“Araç mesajdır.”
“Kullanıcı içeriğin ta kendisidir.”
“Televizyon her an öğretmektedir. Televizyon bütün okullardan ve bütün yüksek öğretim kurumlarından daha çok eğitim verir.”
“Teknolojiler yalnızca insanların kullandığı icatlar değildir, insanları yeniden icat eden araçlardır.”
“Anadil propagandadır.”

McLuhan’ın Kitapları:
The Mechanical Bride (Mekanik Gelin, 1951)
The Gutenberg Galaxy (Gutenberg Galaksisi, 1962)
Understanding Media (Medyayı Analamak, 1964)
The Medium is the Message (Araç Mesajdır, 1967)
War and Peace in the Global Village ( Küresel Köy’de Savaş ve Barış, 1968)
Culture is Our Business (Kültür Bizim İşimiz, 1970)

 

İlgili Yazılar

Yorum bırakın

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.