Yapay zeka (YZ), siyasetten eğitime kadar her alanda hayatımıza girmiş durumda. Ancak belki de en ürkütücü olanı, insanın en kırılgan anlarını hedef alması. Yalnızlık, izolasyon ve savunmasızlık hallerinde devreye giren YZ terapileri, insanlığımızı parça parça aşındırıyor olabilir.
Terapideki Tehlike
ChatGPT ve benzeri YZ destekli sohbet robotları, ruh sağlığı desteği arayanlar için düşük maliyetli ve erişilebilir bir seçenek olarak sunuluyor. İlk bakışta kulağa cazip geliyor. Ancak bir bilgisayar yazılımının insan duygularının karmaşıklığını kavrayabileceğini varsaymak, en iyi ihtimalle naiflik, en kötü ihtimalle ise ölümcül bir hata olabilir.
Nitekim bazı tatsız vakalara bakalım: 14 yaşında bir çocuk, bir YZ sohbet robotuna bağımlı olduktan sonra hayatına son verdi. Başka bir örnekte, geçmişte ruh sağlığı sorunları yaşayan bir adam, ChatGPT’nin ikna gücüyle kendini “Juliet” adlı YZ varlığına aşık olduğuna inandırdı. Gerçekle yüzleştiğinde şiddete başvurdu, polis tarafından vurularak öldürüldü. İronik bir şekilde babası oğlunun ölüm ilanını yine ChatGPT’ye yazdırdı.
Sahte Gerçeklik, Gerçek Acılar
Bu olaylar münferit değil. Her geçen gün, daha “az ölümcül” ama en az o kadar rahatsız edici senaryolarla karşılaşıyoruz: YZ’nin ürettiği illüzyonlara kapılan, sahte spiritüel deneyimlere inanan, gerçeği kurgu ile ayıramayan insanlar… Ortak bir yanılsama var: YZ’nin onları gerçekten anlayan, bilinçli bir varlık olduğuna inanmaları. Bu yanılgı, sahte bir gerçekliği tüm dünyalarına hakim kılıyor. İnsanların onaylama yanlılığına ve psikozlara sürüklendiği bir çağda, “hakikat” dediğimiz şey hızla yok oluyor.
Kaçınılmazlık mı, İhmal mi?
Çoğu yorumcu, teknolojik determinizme sığınıyor: Yani teknolojik ilerlemenin, insan iradesinden bağımsız, durdurulamaz bir süreç olduğu inancı. Ama bu gerçekten doğru mu? Yoksa göz göre göre denetimsiz bırakılan bu teknolojiler, bazı aktörlerin işine mi yarıyor? Şunları sormalıyız:
- Yanlış bilginin bu denli rahat dolaşmasından kim fayda sağlıyor?
- Gerçekle kurgu arasındaki sınırın bulanıklaştırılmasından ne elde ediliyor?
Bizler sahte bir simülasyonun çaresiz oyuncuları değiliz. Ancak gerçeği korumak için sorumluluk almak zorundayız. Aksi halde, insanlığın yerini algoritmaların yazdığı bir kurgu alacak.